Ֆիզիկա

1. Որքան է սեփական տատանումներ կատարող ճոճոնակի լրիվ մեխանիկական էներգիան:

Ճոճանակի լրիվ մեխանիկական էներգիան պահպանվում է,քանի որ նրա A և B կետերը իրար հավասար են։

2.Էներգիայի ինչ փոխակերպումներ են  տեղի ունենում ճոճանակի սեփական տատանումների ժամանակ:
Ճոճանակի գնդիկի պոտենցիալ էներգիան սկսում է աճել, իսկ կինետիկ հավասար է լինում զրոյի։

3. Որ դիրքում է սեփական տատանումներ կատարող ճոճոնակի պոտենցիալ էներգիան առավելագույնը և որ դիրքում նվազագույնը:
Պոտենցիալ էներգիան ունի նվազագույն արժեքը գնդիկի հավասարակշռման դիրքում, իսկ առավելագույն արժեքը ունի լայնույթի ամենաբարձր կետում։

4. Որ դիրքում է սեփական տատանումներ կատարող ճոճոնակի կինետիկ էներգիան առավելագույնը և որ դիրքում նվազագույնը:

Սեթական տատանումներ կտարող ճոճանակի կինետիկ էներգիան նվազագույնին է հասնում գնդիկի հավարակշռված դիրքում՝կենտրոնում,իսկ առավելագույին է հասնում լայնւյթի ամենաբարրձր կետում։

5. Ինչպես կարելի է ստանալ չմարող տատանումներ:

Չմարող տատանումներ կարելի է ստանալ շփման ուժի և դիմադրության ուժի բացակայության դեպքում։

6. Ինչ մեծություններից է կախված մաթեմատիկական ճոճանակի տատանումների պարբերությունը և ինչ մեծություններից  այն կախված չէ: Գրել բանաձևը:

Ճոճանակի տատանումները կախված են թելի երկարությունից,չնայած նրան, որ գնդի զանգվածից կախված չէ։

7. Ի՞նչ մեծություններից է կախված մաթեմատիկական ճոճանակի տատանումների պարբերությունը և ինչ մեծություններից  այն կախված չէ: Գրել բանաձևը:

Զսպանավոր ճոճանակի տատանումների պարբերությունը կախված է բեռի զանգվածից և կոշտությունից

8. Ի՞նչ մեծություններից է կախված զսպանակավոր ճոճանակի տատանումների պարբերությունը: Գրել բանաձևը:

Զսպանավոր ճոճանակի տատանումների պարբերությունը կախված է բեռի զանգվածից և կոշտությունից

9. Որքա՞ն է ազատ անկման արագացումը ՝ հասարակածում, բևեռներում, Երևանում:
Հասարակածում-g=9,78մ/վ²
Երևանում-g=9,80մ/վ²
Բևեռներում=g=9,83մ/վ²

Ֆիզիկա

• Մեխանիկական տատանումների ինչ օրինակներ գիտեք: 

Սրտի բաբախում, ձայնալարարերի թրթռում, թիթեռնիկի թևերի թափահարում, կարի մեքենայի ասեղի վեր ու վար շարժումը և այլն:

• Ինչն է բնորոշ բոլոր տատանողական շարժումներին:  

Կրկնելիությունը:

• Որ տատանումներն են անվանում պարբերական: 

Բազմաթիվ տատանումներ, ինչպես, օրինակ, զարկերակի կանոնավոր խփոցներ, ավտոմեքենայի շարժիչի մխոցի շարժումները որոշակի հավասար ժամանակից հետո նույնությամբ կրկնվում են: Այդպիսի տատանումներն անվանում են պարբերական:

• Որ ֆիզիկական մեծությունն է կոչվում տատանումների պարբերություն: 

Այն ամենափոքր ժամանակամիջոցը, որից հետո տատանումները կրկնվում են, կոչվում է տատանումների պարբերություն:

• Ինչ միավորներով է արտահայտվում տատանումների պարբերությունը:

Այն արտահայտվում է ժամանակի միավորներով՝ վայրկյան /վ/, րոպե /ր/, ժամ /ժ/ և այլն:

• Ինչ է տատանումների լայնույթը: Ինչ միավորներվ է այն արտահայտվում: 

Տատանվող մարմնի առավելագույն շեղումը հավասարակշռության դիրքից կոչվում է տատանումների լայնույթ:

Տատանումների լայնույթն արտահայտվում է երկարության միավորներով ՝ մետրով /մ/, սանտիմոտրով /սմ/, կիլոմետրով /կմ/ և այլն:

• Ինչ է տատանումների հաճախությունը: Ինչ միավորներով է այն արտահայտվում

Տատնումների հաճախությունը է կոչվում 1 վ-ում տատանումների թիվը:

Հաճախությունն արտահայտվում է հերցով /Հց/ ՝ ի պատիվ գերմանացի ֆիզիկոս  Հայնրիխ Հերցի:

• Որ հաճախությունն է կոչվում 1 Հց: 
  

Եթե հաճախությունը 1Հց է, նշանակում է ՝ յուրաքանչյուր վայրկայնում տատանվող մարմինը կատարում է մեկ տատանում՝ 1Հց=1վ^-1:

• Քանի  Հց է 1 կՀց-ը, 1 ՄՀց-ը, 1 ԳՀց-ը: 

1կՀց=10³ Հց

1ՄՀց=10⁶ Հց

1ԳՀց=10⁹ Հց

• Ինչպես են որոշում տատանումների պարբերությունը և հաճախությունը: 

Տատանումների պարբերությունը / ընդունված է նշանակել T տառով/ որոշելու համար չափում են t ժամանակը, որի ընթացքում կատարվել է մի քանի տատանում և այլն բաժանում է կատարված տատանումների N թվին:

T=t/N

Տատանումների հաճախությունը / ընդունված է նշանակվել v /նյու/ տառով/ որոշելու համար t ժամանակում կատարած տատանումների թիվը բաժանվում են t-ի:

v=N/t

• Որոնք են տատանումների մարման պատճառները: 

Օդի դիմադրության ուժը:

• Ինչ պայմաններում ճոճանակի տատանումները կլինեն չմարող: 

Օդի և շփման բացակայության դեպքում:

• Ինչու են ճոճանակը անվանում տատանողական համակարգ: 

Ճոճանակւ չէր տատանվի, եթե չլիներ երկրագունդը: Նշանակում է <<ճոճանակ>>

Ասելով պետք է հասկանալ ոչ միայն թելը և նրանից կախված գնդիկը,այլ նաև

Երկիրը: Այլ կերպ ասած՝ ճոճանակը տատանողական համակարգ է:

• Ինչ է մաթեմատիկական ճոճանակը: 

Եթե թելը շատ  թեթև է գնդիկից և, բացի այդ, նրա երկարությունը շատ մեծ է գնդիկի

տրամագիծից, ապա այդպիսի համակարգն անվանում են մաթեմատիկական

ճոճանակ:

• Ինչ է զսպանակավոր ճոճանակը: 

Դա զսպանակ է, որի մի ծայրն ամրացված է անշարժ, իսկ մյուս՝ ազատ ծայրից

կախված է բեռ: Եթե հավասարակշռության վիճակից բեռը շեղենք. օրինակ, դեպի

ներքև, ապա զսպանակը կձգվի: Եթե բեռը բաց թողնենք. Այն կսկսի տատանվել

ուղղաձիգ ուղղությամբ՝ ամենստորին դիրքից բարձրանալով ամենավերին դիրք և

հակառակը: Բեռի տատանումները նույնպես որոշ ժամանակ անց կդադարեն նրա

վրա օդի դիմադրության ուժի ազդեցության հետևանքով:

• Որ տատանումներն են կոչվում սեփական: 

Տատանողական համակարգում գործող ուժերի ազդեցությամբ ծագող

տատանումները, երբ համակարգի վրա այլ ուժեր չեն ազդում, կոչվում են սեփական

տատանումներ, իսկ այդ տատանումների հաճախությունը՝ սեփական

հաճախություն:

• Որ տատանումներն են կոչվում հարկադրական: Բերել օրինակներ: 

Տատանողական համակարգի վրա պետք է ազդեն այնպիսի ուժեր, որոնք

ժամանակից կախված, փոփոխվում են որոշակի պարբերությամբ: Այդպիսի ուժերի

ազդեցությամբ կատարվող տատանումներն անվանում են հարկադրական:

Ֆիզիկա

1.Որ մեծությունն է կոչվում մարմնի լրիվ մեխանիկական էներգիա:
Մարմինների հնարավոր փոխազդեցության կամ նրանց շարժմամբ պայմանավորված էներգիան անվանում են մեխանիկական էներգիա: Օրինակ՝ շարժվող օդը՝ քամին, շարժում է հողմաղացի թևերը: Շարժվող ջուրը՝ գետը, տեղափոխում է գերաններ, լաստ և այլն։

2.Ինչպես է փոխվում ազատ անկում կատարող մարմնի՝

   ա. կինետիկ էներգիան-մեծանում է
  բ. պոտենցիալ էներգիան-փոքրանում է
  գ. լրիվ էներգիան-պահպանվում է

3. Ձևակերպել լրիվ մեխանիկական էներգիայի պահպանման օրենքը:
Դիմադրության և շփման ուժերի բացակայության պայմաններում մարմնի լրիվ մեխանիկական էներգիան պահպանվում է:

4. Ինչ պայմանների դեպքում է պահպանվում մարմնի  լրիվ մեխանիկական էներգիան:
Մարմնի լրիվ մեխանիկական էներգիան պահպանվում է ազատ անկման դեպքում: Փորձը ցույց է տալիս, որ այն պահպանվում է նաև բոլոր այն դեպքերում, երբ շարժումը տեղի է ունենում օդի դիմադրության և շփման ուժերի բացակայության պայմաններում: Այդպիսի շարժումների օրինակներն են նաև թելից կախված գնդիկի և թեք հարթությամբ սահող մարմնի շարժումները, եթե  դիմադրության և շփման ուժերը կարելի է անտեսել :

5. Ինչպես է փոխվում համակարգի  լրիվ մեխանիկական էներգիան, երբ այնտեղ գործում են շփման ուժերը:
Դիմադրության և շփման ուժերի առկայության դեպքում մարմնի լրիվ մեխանիկական էներգիան չի պահպանվում: Այդ ուժերի ազդեցության հետևանքով մարմինն աստիճանաբար կորցնում է իր մեխանիկական էներգիան: Իհարկե, դա չի նշանակում, որ էներգիան ընդհանրապես կորչում է: Պարզապես մեխանիկական էներգիան փոխակերպվում է էներգիայի այլ տեսակների, որոնց մենք կծանոթանանք հետագայում:

6. Ինչու հնարավոր չէ ստեղծել հավերժական շարժիչ: 
Էներգիայի պահպանման օրենքի պատճառով:

 Լուծել հետևյալ խնդիրները.

m=7տ=7000կգ
V=3մ/վ
E_կ=?
E_կ=mv²/2
E_կ=63000/2=31,500ջ

m=20գ
V=900մ/վ
E_կ=?
E_կ=mv²/2
E_կ=810000/2=405000ջ

Ի՞նչ արագությամբ պետք է շարժվի 7,2տ զանգվածով մեքենան, որպեսզի նրա կինետիկ էներգիան հավասար լինի 8,1կՋ-ի:
m=7200կգ
E_կ=8100ջ
V=?
2xE_կ/7200կգ=2,25մ/վ
Որքա՞ն է 50կգ զանգվածով մարմնի կինետիկ էներգիան, եթե նրա իմպուլսը 500կգ մ/վ է:
m=50կգ
P=500կգմ/վ
E_կ=p²/2m
E_կ=250000կգ/մ:100կգ=2500ջ

Որքա՞ն է նվազում 10կգ զանգվածով մարմնի պոտենցիալ էներգիան, երբ 100մ բարձրությունից այն իջնում է մինչև 80մ բարձրության:
m=10կգ
h₀=100մ
h₁=80մ
Eպ=?
Eպ=mgh
Eպ=10×9,8×20=1960ջ

Առաջին մարմնի բարձրությունը գետնից 5 անգամ մեծ է երկրորդ մարմնի բարձրությունից, իսկ զանգվածը 2 անգամ փոքր: Քանի անգամ է առաջին մարմնի պոտենցիալ էներգիան մեծ երկրորդ մարմնի պոտենցիալ էներգիայից:
h₁=5h₂
m₁=m₂:2
Eպ₁:Eպ₂=?
Eպ₁=m₂/2xgx5h²
Eպ₂=2m₁xgxh₁:5
Eպ₁=Eպ₂=m₂/2xgx5h²/2m₁xgxh₁:5=4 անգամ

Ֆիզիկա

1.Որ մեծությունն է կոչվում էներգիա:

Այն ֆիզիկական մեծությունը, որը բնութագրում է մարմնի աշխատանք կատարելու ունակությունը, կոչվում էներգիա (E)

2.Բերել օրինակներ, որոնք ցույց են տալիս էներգիայի և աշխատանքի կապը:

1-ին փորձում գունդը դնում ենք սեղանին, այն  կպահպանի իր դադարի վիճակը, քանի որ նրա վրա ազդող ուժերը համակշռված են: Ուրեմն, այս դեպքում գունդն աշխատանք չի կատարում:

2-րդ փորձում գնդին հաղորդում ենք դեպի չորսուն ուղղված v արագություն (տե՛ս նկար): Հարվածելով չորսուին՝ գունդը տեղափոխում է այն և կատարում որոշակի աշխատանք:

3-րդ փորձում գունդը սեղանից բարձրացնում ենք վեր, և բաց թողնում: Գունդն իջնում է ներքև և 2-րդ գնդի նման տեղափոխում չորսուն:

3.Ինչ միավորով է չափվում էներգիան ՄՀ-ում:

Միավորների ՄՀ ում էներգիան նշանակում ենք Ջոուլով

4.Մեխանիկական էներգիայի ինչ տեսակներ գիտեք:

Կինետիկ և Պոտենցյալ

5.Որ էներգիան են անվանում կինետիկ:

Մարմնի շարժումով պայմանավորված էներգիան կոչվում է կինետիկ  էներգիա:

6.Ինչ մեծություններից է կախված մարմնի կինետիկ էներգիան:

Կինետիկական Էներգիան կախված է, միայն մարմնի զանգվածից և տվյալ պահին նրա արագությունից:

7. Ինչ բանաձևով է որոշվում մարմնի կինետիկ էներգիան:

S0=v2/2a

8. Երբ է մարմնի կինետիկ էներգիան զրո:

մարմնի կինետիկ էներգիան զրո է երբ մարմինը դադարի վիճակում է

9.Ինչպես է փոխվում մարմնի կինետիկ էներգիան ՝

   ա. հավասարաչափ շարժման դեպքում,

   բ.  հավասարաչափ արագացող շարժման դեպքում,

   գ.  հավասարաչափ դանդաղող շարժման դեպքում:

10.Որ էներգիան են անվանում պոտենցիալ:

Մարմինների փոխազդեցությամբ պայմանավորված էներգիան կոչվում է պոտենցիալ էներգիա:

11.Բերեք պոտենցիալ էներգիայով օժտված մարմինների օրինակներ:

12.Ինչ բանաձևով է որոշվում Երկրից որոշակի բարձրությամբ մարմնի պոտենցիալ էներգիան:

 Ep=mgh

13.Փոխվում է արդյոք Երկրի մակերևույթին զուգահեռ թռչող մարմնի պոտենցիալ էներգիան:

Այո

14.Մարմինն ընկնում է որոշակի բարձրությունից: Ինչպես է փոխվում նրա պոտենցիալ էներգիան անկման ընթացքում:

Այն գնալով արագանում է:

15.Ինչպես կարելի է համոզվել, որ սեղմված զսպանակն օժտված է պոտենցիալ էներգիայով:

Եթե նա սեղմված է, ուրեմն նրա վրա ուժ է գործադրվում հետևաբար նա օժտված է պոտենցյալ էներգիայով:

Ռեակտիվ շարժում

1. Ո՞ր շարժումն է կոչվում ռեակտիվ;          

Ռեակտիվ շարժում  են անվանում այն շարժումը, որի դեպքում մարմնից որոշակի արագությամբ նրա մի մասի անջատման հետևանքով մնացած մասը շարժվում է հակառակ ուղղությամբ:

2.Բերել ռեակտիվ շարժման օրինակներ:
Հրացանի «հետհարվածը» կրակելիս (շարժումը գնդակի շարժման հակառակ ուղղությամբ)
թնդանոթի հետ գլորքը
գործում խոտածածկը ջրող պտտանը
ջրանետ շարժիչով մոտորանավակը

3. Ի՞նչ կառուցվածք ունի հրթիռը:

Հրթիռը կազմված է երկու հիﬓական մասից` պատյանից և վառելանյութից : Այրման խցիկում վառելանյութի այրուﬕց առաջանում է բարձր ջերմաստիճանի և ﬔծ ճնշման գազ: Շնորհիվ  այդ գազի և շրջապատի ճնշուﬓերի ﬔծ տարբերության՝ գազը հզոր շիթով դուրս է գալիս պատյանի ելքի հատուկ ձևի փողրակով՝ փքանցքով: Վերջինիս դերը արտահոսող գազի արագության ﬔծացուﬓ է:

4. Կարո՞ղ է արդյոք հրթիռն արգելակել  տիեզերքում (անօդ տարաությունում): Ինչպես:

Ոչ, որովհետև հրթիռն արգելակ չունի։

5. Կարո՞ղ է արդյոք իդեալական հարթ հորիզոնական սառույցի վրա կանգնած մարդը տեղից շարժվել՝ որևէ ձևով չհրվելով սառույցից:      

Եթե վերցնենք մի մարմին և կանգնենք սառույցի վրա, ապա նետեք այն, ենք մարմնով կշարժվենք մեր նետած ուղության: 

§ 11. Մարմնի իմպուլս:

§  11. Մարմնի իմպուլս:  

§ 12. Իմպուլսի պահպանման օրենքը: 

Լաբորատորիայում փորձերի միջոցով քննարկվող հարցեր՝

1.Որ մեծությունն է կոչվում մարմնի իմպուլս:

Այն ֆիզիկական մեծությունը, որը հավասար է մարմնի զանգվածի և արագության արտադրյալին, կոչվում է մարմնի շարժման քանակ կամ իմպուլս:

2. Ինչ բանաձևով է որոշվում մարնի իմպուլսը:

3.Ինչ միավորով է չափվում իմպուլսը ՄՀ-ում:

Իմպուլսի սահմանումից բխում է, որ նրա չափման միավորը ՄՀ-ում 1  կգ·մ/վ-ն է: Դա 1 մ/վ արագությամբ շարժվող 1 կգ զանգվածով մարմնի իմպուլսն է:

4.Իմպուլսը վեկտորական մեծություն է, թե սկալյար:

Իմպուլսը վեկտորական մեծություն է ։

5.Ինչն են համարում համակարգի իմպուլս:

Մարմինների համակարգի իմպուլս կոչվում է այդ համակարգը կազմող մարմինների իմպուլսների գումարը:

6.Որքան է նույն զանգվածով 2 գնդերի համակարգի իմպուլսը, եթե դրանք շարժվում են իրար ընդառաջ՝ մոդուլով հավասար արագություններով:

7.Մարմինների որ համակարգն է կոչվում փակ:

Մարմինների փակ համակարգ կոչվում է միայն միմյանց հետ փոխազդող մարմիններից կազմված համակարգը:

8. Ձևակերպել իմպուլսի պահպանման օրենքը:

Փակ համակարգ կազմող մարմինների իմպուլսների գումարը մնում է անփոփոխ:

9. Նկարագրել իմպուլսի պահպանման օրենքն հաստատող փորձ:

§ 9. Նյուտոնի երրրորդ օրենք:

ԹԵՄԱ՝                              

§  9. Նյուտոնի  երրրորդ   օրենք:

1. Բերեք մարմինների փոխազդեցության օրինակներ:
Ֆուտբոլիստը ոտքի հարվածով կարող է շարժման մեջ դնել գնդակը, կանգնեցնել այն կամ փոխել գնդակի շարժման ուղղությունը:

2․ Զինվորը բռունցքի հարվածով ջարդում է քարը։ Ո՞րն է ավելի մեծ՝ ձեռքի ազդեցությունը քարի վրա , թե՞ հակառակը։

Զինվորի բռունցքի և քարի փոխազդեցության ուժերը մոդուլով հավասար են, բայց, քանի որ բռունցքը ավելի մեծ արագություն է ձեռք բերում, քարը կոտրվում է, իսկ բռունցքը` թեթև դեֆորմացվում:

3․ Մագնիսը էլեկտրամագնիսական ուժով ձգում է երկաթին։ Ի՞նչ բնույթի ուժով է երկաթը ձգում մագնիսին։

Նույն էլեկտրամագնիսական ուժով էլ երկաթն է ձգում մագնիսին։

4. Ձևակերպեք Նյուտոնի երրորդ օրենքը:

Երկու մարմիններ միմյանց հետ փոխադրում են մոդուլով հավասար և հակառակ ուղղված ուժերով։

տոնի երրորդ օրենքը

1. Բերեք մարմինների փոխազդեցության օրինակներ:
Գնդակը խփում ենք պատին, նա հարվածում է պատին և գնդակը հետ է գալիս, որովհետև գնդակը ազդում է պատի վրա, պատն էլ գնդակի վրա։

2․ Զինվորը բռունցքի հարվածով ջարդում է քարը։ Ո՞րն է ավելի մեծ՝ ձեռքի ազդեցությունը քարի վրա , թե՞ հակառակը։

Զինվորի բռունցքի և քարի փոխազդեցության ուժերը մոդուլով հավասար են, բայց, քանի որ բռունցքը ավելի մեծ արագություն է ձեռք բերում, քարը կոտրվում է, իսկ բռունցքը` թեթև դեֆորմացվում:

3․ Մագնիսը էլեկտրամագնիսական ուժով ձգում է երկաթին։ Ի՞նչ բնույթի ուժով է երկաթը ձգում մագնիսին։
Նույն էլեկտրամագնիսական ուժով էլ երկաթն է ձգում մագնիսին։

4. Ձևակերպեք Նյուտոնի երրորդ օրենքը:
Երկու մարմիններ միմյանց հետ փոխադրում են մոդուլով հավասար և հակառակ ուղղված ուժերով։

5. Ի՞նչ փորձերի օգնությամբ կարելի է հիմնավորել Նյուտոնի երրորդ օրենքը:
Ծանրոցը դրված է սեղանին. ինչ ուժով ազդում է ծանրոցը սեղանի վրա նույն ոճով սեղանը ազդում է ծանրության վրա P=N

6. Ի՞նչ գիտեք ազդող և հակազդող ուժերի մոդուլների, ուղղությունների և կիրառ ման կետերի մասին:
Ազդող և հակազդող ուժերը մոդուլներով հավասար են, ուղղություններով հակառակ են և նրանց ազդանշան կետերը տարբեր են։

7. Հնարավո՞ր է արդյոք, որ երկու մարմինների փոխազդեցության ուժերը միմյանց համակշռեն:

Ոչ, քանի որ այդ ուժերը կիրառված են տարբեր մարմինների վրա։

8. Հանրահայտ Մյունխհաուզենը պնդում էր, որ մի անգամ, բռնելով իր մազերից, իրեն դուրս է քաշել ճահճից: Հնարավո՞ր է արդյոք նրա պատմածը:

9. Նկարեք թելից կախված գնդիկ նշեք ազդեցության ու հակազդեցության ուժերը:

10. Երկաթե սայլակին երկար ձողի օգնությամբ ամրացված է մագնիս: Կշարժվի՞ արդ- յոք սայլակը:

Սայլակը չի շարժվի, քանի որ ինչ ուժով մագնիսն է ազդում սայլակի վրա, նույն ուժով ձողը պահում է սայլակին և սայլակը չի շարժվում։

Ֆիզիկա

1. Ի՞նչ է ուսումնասիրում մեխանիկայի «դինամիկա» բաժինը:

Դինամիկան մեխանիկայի այն բաժինն է, որն ուսումնասիրում է մեխանիկական շարժման առաջացման պատճառները:

2. Գրել Նյուտոնի առաջի օրենքի ձևակերպումը:

Մարմինը պահպանում է իր դադարի կամ ուղղագիծ հավասարաչափ շարժման վիճակը, եթե նրա վրա այլ մարմիններ չեն ազդում կամ դրանց ազդեցությունները հավասարակշռված են:

3.Բերել Նյուտոնի առաջին օրենքը հաստատող օրինակներ:

Ուժաչափից կախված մեզ հայտնի զանգվածով մարմինը գտնվում է դադարի վվիճակում, քանի որ դրա վրա ազդող ծանրության և զսպանակի առանգականության ուժերի համազորը զրո է:

Ջրում գնդակը գտնվում է դադարի վիճակում, քանի որ նրա վրա ազդող ծանրության և արքիմեդյան ուժերի համազորը զրո է:

4. Ի՞նչ պայմաններում է մարմինը շարժվում ուղղագիծ հավասարաչափ:

Մարմինը շարժվում է ուղղագիծ հավասարաչափ, եթե նրա վրա այլ մարմիններ չեն ազդում կամ դրանց ազդեցությունները հավասարակշռված են:

5. Մարմնի վրա ազդող ուժերի համազորը զրո է: Մարմինը շարժվո՞ւմ է, թե՞ գտնվում է դադարի վիճակում:

Այդ դեպքում մարմինը կարող է գտնվել դադարի վիճակում, եթե այն չէր շարժվում, կամ շարժվել ուղղագիծ հավասարաճափ, եթե այն շարժվում էր:

6. Ի՞նչն է մարմնի արագության փոփոխության պատճառը:

Մարմնի արագության փոփոխության պատճառը մարմնի վրա այլ մարմիների կողմից ազդող ուժն է:

7. Գրել Նյուտոնի երկրորդ օրենքի ձևակերպումը և բանաձևը:

Մարմնի արագացումն ուղիղ համեմատական է նրա վրա ազդո ուժին և հակադարձ համեմատական է նրա զանգվածին:

Բանաձևեր․
a = F/m
F = ma
a – մարմնի արագացում
F – մարմնի վրա ազդող ուժ
m – մարմնի զանգված

8. Ո՞ր դեպքում է մարմինը շարժվում արագացմամբ:

9. Բերել մարմինների փոխազդեցության օրինակներ:

10. Նյուտոնի երրորդ օրենքի ձևակերպումը, գրել բանաձևը:

Երկու մարմիններ միմյանց հետ փոխազդում են մոդուլով հավասար և հակառակ ուղղված ուժերով:

Բանաձևեր․
F1 = – F2
F1 – առաջին մարմնի ազդեցության ուժ երկրորդի վրա
F2 – երկրորդ մարմնի ազդեցության ուժ առաջինի վրա

Դաս 3. (25.09.2023 — 29.09.2023)

§ 5.  Ազատ անկում: Ազատ անկման արագացում: 

§ 6 . Հավասարաչափ շարժում շրջանագծով:

Քննարկվող հարցեր՝                                

1.Ձևակերպել Գալիլեյի օրենքը:

Բոլոր մարմինները երկրի ձգողության ազդեցությամբ ընկնում են նույն արագացմամբ:

2.Որ երևույթն են անվանում ազատ անկում:

Ազատ անկումը մարմնի ցանկացած անկումն է, որտեղ երկրի ձգողականությունը դրա վրա ազդող միակ ուժն է։

3.Ինչպես կարելի է համոզվել, որ ազատ անկումը հավասարաչափ արագացող է:

Երկիր մոլորակի ձգողական ուժը ազդում է բոլոր մարմինների վրա և հաղորդում է նրանց նույն արագացումը, և այդ ուժը հաստատուն է։

4.Նկարագրել  Գալիլեյի օրենքի ճշմարտացիությունը հաստատող փորձերը:

Վերցնել մոտ 1 մ երկարությամբ ապակե խողովակ, որը մի կողմից փակ է, իսկ մյուս կողմից ծորակ ունի, և որի մեջ դրված են կապարե գնդիկ, խցան և փետուր: Սկզբում  խողովակը պահում են ուղղաձիգ դիրքով, հետո այն արագ շրջում են 180°-ով:

5.Ինչի է հավասար ազատ անկման արագացումը և ինչպես է այն ուղղված:

g=9,8մ/վ²

6.Գրել  ազատ անկման բանաձևերը:

S=gt²/2

7.Որ շարժումն են անվանում   շրջանագծային հավասարաչափ շարժում:

Այն շարժումը, որի հատագիծը շրջանագիծ է։

8.Ինչ ուղղություն և մեծություն ունի արագությունը շրջանագծային հավասարաչափ շարժման դեպքում: Բերել օրինակներ:

Շրջանագծի յուրաքանչյուր կետում մարմնի շարժման ակնթարթային ուղղությունը համընկնում է այդ կետով շրջանագծին տարված շոշափողին:

9.Ինչ է պտտման պարբերությունը:

Պտտման պարբերություն է կոչվում այն ժամանակը, որի ընթացքում շրջանագծով հավասարաչափ շարժվող մարմինը կատարում է մեկ լրիվ պտույտ։

10.Ինչ է պտտման հաճախությունը,և որն է նրա միավորը: 

Պտտման հաճախականություն են անվանում այն ֆիզիկական մեծությունը, որը հավասար է միավոր ժամանակամիջոցում մարմնի կատարած պտույտների թվին: 

Պտտման պարբերությունը սովորաբար նշանակում են T տառով։

11.Գրել և բացատրել պտտման պարբերության և հաճախության կապն

արտահայտող բանաձևը:

Այսպիսով, պտտման պարբերությունը որոշելու համար անհրաժեշտ է N թվով պտույտներ կատարելու վրա ծախսված ժամանակը բաժանել պտույտների թվի վրա.

T=t/N

12.Ինչպես կարելի է հաշվել շրջանագծով հավասարաչափ շարժվող մարմնի արագությունը,եթե հայտնի են շրջանագծի շառավիղը և պտտման պարբերությունը կամ պտտման հաճախություն:

Իմանալով շառավիղը մենք կստանաք շրջանագծի երկարությունը։ Այդ երկարությորը հավասար կլինի S: 

Պտտման պարբերությունը կամ պտտման հաճախություն հավասար կլինի t:

Հետո միջին արագությունը հաշվող բանաձևի միջոցով մենք կստանաք մարմնի արագությունը։

Խնդիրներ՝ 

1.Որքան կտևի 500մ բարձրությունից թողած մարմնի անկումը:

h=500

a=g=9,8

t-?

2h=a²t

h=a²t/2

t=2h/a²

t=1000/94.04

t=10.63վրկ

2.Ինչ արագություն կունենա 500մ բարձրությունից ցած ընկնող մարմինը գետնին հարվածելու պահին:

h=500

a=g=9,8

t-?

2h=a²t

h=a²t/2

t=2h/a²

t=1000/94.04

t=10.63վրկ

v=at

v=9.8*10.63=104.174

3.Ինչ արագությամբ են շարժվում անվադողի եզրակետերը, եթե անվադողի շառավիղը 60սմ է, իսկ պտտման հաճախությունը 8 վ(-1):

4.Երկրագունդը Արեգակի շուրջը պտտվում է գրեթե շրջանագծային ուղեծրով: Երկրագնդի հեռավորությունը Արեգակից մոտավորապես 150 000 000 կմ է: Ինչ արագությամբ է Երկիրը պտտվում Արեգակի շուրջը: 1 տարվա տևողությունն ընդունել 365,26 օր:

Ֆիզիկա։Քննարկվող հարցեր.

Քննարկվող հարցեր.

1.Որ անհավասրաչափ շարժումն է կոչվում հավասարաչափ արագացող:

Այն շարժումը, որի ընթացքում մարմնի արագությունը կամայական հավասար ժամանակամիջոցներում աճում է միևնույն չափով, կոչվում է հավասարաչափ արագացող շարժում:

2. Որ ֆիզիկական մեծությունն է կոչվում հավասարաչափ արագացող շարժման արագացում:

Այն ֆիզիկական մեծությունը, որը հավասար է կամայական ժամանակամիջոցում արագության կրած փոփոխության և այդ ժամանակամիջոցի հարաբերությանը, կոչվում է հավասարաչափ արագացող շարժման արագացում:   

3.Ինչ է ցույց տալիս արագացումը: Որն է արագացման միավորը, և ինչպես է այն սահմանվում: Գրել բանաձևը:

Ֆիզիկայում արագացումը ժամանակի ընթացքում մարմնի արագության փոփոխման արագությունն է :Միավորների միջազգային համակարգում արագացման չափման միավորը մ·վ⁻²-ն է (մ/վ²)։ Բանաձևը a=v/t

4.Ինչպես է ուղղված հավասարաչափ արագացող շարժման արագացումը  երբ՝

ա. մարմինը շարժումն սկսում է դադարի վիճակից,
շարժման ուղղությամբ

բ. մարմնի արագությունը, նվազելով դառնում է զրո:
շարժման հակառակ

5.Հավասարաչափ շարժման ճանապարհի և արագության բանաձևը:

a=v0/t

6.Հավասարաչափ արագացող շարժման արագության և ճանապարհի բանաձևը,:

v=a.t

7.Որքան է հավասարաչափ շարժման արագացումը:

S=At²/2